حلالهای آلی مورد استفاده در پاکسازی سطح عموما از نوع هیدروکربنهای کلرینه شده غیر اشتعال زا از قبیل: تری کلرو اتیلن (تری کلر)، پری کلرو اتیلن (پرکلر) و 1،1،1تری کلرواتان (اتیلن کلروفرم) می باشند. اکثر حلال های آلی به علت سمیت، اشتعال پذیری، اثر بخشی کافی بعنوان محلول پاک کننده اولتراسونیک یا از نظر سهولت بازیابی غیر قابل قبول می باشند. خواص مورد نیاز یک حلال آلی جهت استفاده بعوان پاک کننده عبارتند از :
1 پاک کننده موثر برای انواع آلودگیهای آلی.
2. غیر خورنده باشد.
3 اشتعال ناپذیر باشد.
4. سمیت آن پایین باشد.
5. بوی ملایم یا متوسط داشته باشد.
6. در دمای محیط خشک شود.
7. سطح را بدون تشکیل پیوند با آن ترک کند.
8. .سطح را بدون برجای گذاشتن هیچ نوع ماده مخربی برای اوزن (ODP)، ترکیبات هالوژنه شده، آب، کتونها، ترکیبات آروماتیک یا هر یک از 189 ترکیب لیست شده توسط سازمان هوای پاک ایالات متحده آمریکا بعنوان آلاینده های خطرناک هوا
برخلاف پاک کننده های آبی، پاکسازی توسط حلالهای پاک کننده برپایه انحلال آلودگی، روغن، چربی، واکس، مواد آسفالتی، رزینها و صمغها است. آنها برای پاکسازی سطوح سخت کلیه فلزات، شیشه و برخی پلاستیکها استفاده میشوند. هنگامی که در دستگاههای بخارشوی از این حلالها استفاده می شود، از فرم های مهار شده یا پایدار آنها استفاده می شود زیرا این حلالها تا حدودی سمی هستند و سرعت تبخیر بالایی دارند. این به این دلیل است که آنها ممکن است توسط تقطیر بازیابی شوند و کنترل اتوماتیک این عوامل باید انجام شود.
با این وجود، این حلالها میتوانند در مخازن طراحی شده برای چربی زدایی، به عنوان آخرین راهکار برای موارد حساس به دما و یا برای مواردی که آلاینده از نوع مواد خاصی هستند استفاده شوند. در مواردی که بعد از پاکسازی ممکن است حلال آلوده به مواد انحلال پذیر شده باشد، حلال آلوده میتواند در یک دستگاه تقطیر کمکی، تقطیر و بازیابی شود. اتیل کلروفرم (H3C-CCl3) به دلیل سمیت نسبتا کمتری که در مقایسه با تری کلر یا پرکلر دارد معمولا بعنوان حلال ارجح غیر فرار در کاربردهای چربیزدایی استفاده می شود.
اگرچه فعالیت شیمیایی یک فلز در انتخاب روش پاکسازی مهم است، اما این عامل عملا در مورد روش بخار حلال وجود ندارد، زیرا حلال آلی نه قابلیت دارد اچینگ و نه اثر لکه بخشی دارد. بنابراین، وقتی سایر فاکتورها با این روش پاکسازی سازگار باشند، پاکسازی با بخار حلال یک گزینه طبیعی برای پکسازی انواع مواد است. بدلیل اینکه پاکسازی توسط حلال تاثیر مکانیکی روی قطعه ندارد لذا شکل و شکنندگی قطعه در چربی زدایی توسط بخار حلال مورد توجه قرار نمیگیرد. این روش نفوذ خوبی در قسمتهای عمقی قطعه دارد. جایی که آلودگی سنگین است و یا قطعه به حدی سبک است که تخلیه بخارات را محدود می کند، غوطه وری و یا پاشش حلال مایع را می توان قبل از شستشو با بخار، در داخل یک دستگاه چربی زدائی، انجام داد. از آنجا که چربیگیری بخار ممکن است بر مبنای اتوماتیک انجام شوند، اغلب هنگامی که بهره وری بالا مدنظر است، این روش ترجیح داده می شود.
عملیاتی که به دنبال مرحله پاکسازی انجام می شود خود یک فاکتور انتخاب است. بدین ترتیب، چربی زدایی با بخار برای مواردی قبل از بازررسی یا پردازش متعاقب که نیاز است تا قطعه خشک باشد یک روش ایدهال است.در مواردی که قطعه کار در عملیات بعدی خیس می شود، به عنوان مثال، زمانی که قطعه باید در مرحله بعد آبکاری شود، به طور مرتب چربی زدایی با بخار برای صرفه اقتصادی حذف آلودگی و به حداقل رساندن آلودگی از محلولهای بعدی آماده سازی استفاده می شود.توالی مراحل پاکسازی که در چربی زدایی با بخار استفاده می شود، شامل بخار شویی و آبکشی با بخار و خشک کردن است.آماده سازی اولیه با بخار شویی در ناحیه بخار بالای بخاری جوش انجام می شود. این مسئله ویژگی مزایای ذوب شدن در درجه حرارت بالا وعمل انحلال به علاوه غلظت سودمند آلاینده های درشت را در قسمت چربی زدایی کننده ارائه می دهد.
سپس برای حذف گریس، روغنها و مواد خاص، پاکسازی در حلالی که پیوسته تقطیر می شود انجام می شود. حذف مواد خاص از حلال توسط فیلتراسیون متناوب یا پیوسته انجام می شود.دمای مخزن حرارتی حلال زير دماي جوش آن نگهداري مي شود تا اثر ثانویه تراکم حلال خالص را بر روي قطعه کار پس از برداشت آن از چربی زدا انجام دهد. برای این آماده سازی، قطعه در بخار داغ معلق می ماند تا زمانیکه دمای آن به به دمای بخار برسد، سپس از مواد پاک کننده بصورت یک قطعه خشک تمیز بیرون می آید.سرعت خروج بسیار آهسته، 3 فوت در دقیقه، باید برای جلوگیری از عبور بخار در هوا و اطمینان از اینکه هیچ حلال مایع در قسمت باقی مانده است، استفاده می شود.
انتخاب یک حلال چربی زدای تبخیر شونده بر اساس خواص فیزیکی آلاینده، حلال و بسترهای مربوطه انجام میشود. برای مثال پرکلر بطور خاص در مواردی استفاده می شود که برای زدودن واکسهای با دمای ذوب بالا احتیاج به حلالهای دما بالا باشد.از طرف دیگر، تری کلر بیشتر از دو حلال دیگر مرسوم است زیرا با درجه حرارت پایین تر، امکان پرداخت بیشتر را می دهد؛ از این رو، هزینه عملیاتی پایین تر است.برای عملیات خاص حساس به دما، استفاده از کلروفرم اتیل به دلیل دمای پایین آن (oC74 یا oF165) موجه است.
در مواردی که حلالیت خاصی مد نظر است، مثلا در مورد قطعات مونتاژ شده پلاستیکی یا اجزای رنگ شده، توصیه می شود از تری کلرو-تری فلورواتان استفاده شود. با توجه به نقطه جوش پایین (oC 48 یا oF 118)، مقدار پایین بوتانول (مقدار بوتانول کوری یک واحد بین المللی اندازه گیری استاندارد برای قدرت یک حلال هیدرو کربنی است و با تست ASTM D1133 استاندارد سازی شده است. نتیجه این تست یک شاخص بدون بعد است که معمولا بصورت “Kb value” بیان می شود).
تنش سطحی پایین ((19.6 dynes/cm) و سمیت کم (ppm 1000) استفاده از این حلال نیاز ما به حلالهای کلرینه شده معمولی را مرتفع می سازد. فارغ از حلال انتخاب شده، امکان حذف آلودگیهای محلول در آب وجود ندارد. برای حذف این نوع الودگیها باید از یک حلال امولسیون یا یک پاک کننده آبی قبل یا بعد از چربی زدایی با بخار استفاده شود.
عمومیت چربی زدایی با بخار ناشی از پاکسازی با حلال است و مبتنی بر این واقعیت است که عملیات خشک کردن بعد از آن حذف می شود. این مورد اخیر بویژه زمانی که قطعات بسیار پیچیده هستند و باقی ماندن آب در برخی قسمتهای غیر قابل دسترس مشکل زا است بسیار مهم می باشد.
حلالهای امولسیون شونده و پاک کنندههای امولسیونی
به نظر می رسد در مقایسه با سایر روشهای پاکسازی همچون پاکسازی توسط حلال، چربی زدایی با بخار و فرایندهای پاکسازی با محلول های قلیایی تمایل کمتری به روش پاکسازی توسط پاک کننده های امولسیونی وجود دارد. این مسئله ممکن است ناشی از فقدان آگاهی از ویژگی های این طبقه از مواد پاک کننده و مزایای به دست آمده از آنها باشد، به ویژه هنگامی که از آنها بعنوان یک پیش تمیز کننده در حذف آلودگیهای سخت پاک شونده استفاده می شود.
